İnşaat sektöründe birçok terim kullanılmaktadır. Biz de sizler için bu terimleri bir araya getirerek bir inşaat terimleri sözlüğü oluşturduk. Gelin birlikte yaygın olarak kullanılan bu inşaat terimlerini ve anlamlarını inceleyelim.
Absorbsiyon: Emme, absorbe etme
Aderans: Yapışma, bağlanma
Agrega: Kum, çakıl, kırmataş gibi yapı malzemelerine verilen ad
Aks: İki yapı elemanının, ortasından ortasına alınan ölçü, uzaklık
Aliynman: Hizaya getirme, aynı eksene getirme için verilen ad
Alkali Agrega Reaksiyonu: Alkali – agrega reaksiyonu, agreganın reaktif silis bileşenleri ile çimentonun alkalileri (Na2O ve K2O) arasında oluşan kimyasal bir olay
Altyapı: Su, elektrik, kanalizasyon, yol gibi tesislerin tamamına verilen ad
Ampatman: Büyük boyutlu sömellerde malzemeden tasarruf edilmesi amacıyla, sömelin üst kısmında bina yükünün 45 derecelik yayılma açısına uygun biçimde yapılan kademeye verilen ad. Sömellerin boyutlarının tespit edilmesiyle ortaya çıkan büyük boyutlu sömellerde malzemeden tasarruf edilmesi amacıyla sömelin üst kısmında bina yükünün 45 derecelik yayılma açısına uygun biçimde
yapılan kademeye verilen ad
Ankastre: Bir ucu sabit kiriş, gömme olarak verilen ad
Aplikasyon: Projeye göre yapı temelini arazi üzerinde oturacağı alanı belirleme
Apsis: Yatay ekseni veya yatay koordinat olarak adlandırılmaktadır
Arter: Ana yol
Asmolen: Pişmiş toprak, cüruf ve çimento karışımından yapılmış, ses geçirmez, delikli briket türüdür. Tava tuğlası veya döşeme tuğlası olarak adlandırılmaktadır
Asmolen Döşeme: Pişmiş toprak, cüruf ve çimento karışımından yapılmış, ses geçirmez, delikli briket türünden imal edilmiş döşeme
Aşık: Iatılarda mertekleri veya örtüyü taşıyan yatay ağaçlardan her biri, aşırma
Ataşman: Planlanmış olan projenin dışında yapılan işlemlerin belirtilmesi
Balast: Balast, platform üzerine döşenip, traversler arasındaki boşlukları dolduran 30- 75 mm arasında köşeli, keskin kenarlı ve kübik şekilde kırılmış taşlardır
Baraj: İnsanların su ihtiyacını karşılayabilmek, tarım ve balıkçılık faaliyetlerini sürdürmek için inşaa edilen su yapılardır
Barbakan: İstinat duvarları arkasında toplanan suyun isalesi amacıyla yapılan delikler
Batardo: Su kenarlarında veya su seviyesinin altında kazı yapılabilmesi için uygulanan tahkim işi
Baypas: Ievirme, devre dışı bırakma, aşırtma, kırmataşın konkasörlerde kırılması ve dane çaplarının belirlenmesi işleminde dışarı atılan kirli-ince toz malzeme
Beko: Ters kepçe, kendine çekerek hendek kazan bir çeşit ekskavatör
Beton: Kum, çakıl ya da kırmataş, çimento, su ve gerektiğinde katkı maddeleri kullanılarak elde edilen yapı malzemesi
Birim Ağırlık: Bir malzemenin ağırlığının hacmine bölünmesiyle elde edilen değer
Blokaj: Taş döşek, 100-150 mm boyutlu taşların zemine döşenip sıkıştırılması
Bordür: Yükseltilmiş bir kaldırımın bir yol ya da caddeyle denk geldiği kenar olarak adlandırılmaktadır
Branşman: Bağlantı kolu olarak adlandırılmaktadır
Brütbeton: Kaplama, dolgu, yalıtım ve dekoratif yüzeylerin oluşturulabilmesinde kullanılmaktadır
Büz: Boru, künk. Betondan drenaj ve pissu borusu
Çiçeklenme: Sertleşmiş beton içindeki, çimento harcındaki bileşenlerin çözünüp dışarı sızması ve yüzeyde kristalleşip birikmesi sonucu oluşan lekeler
Dansite: Belirli sıcaklık ve basınç altında birim hacimdeki madde miktarıdır. Yoğunluk ya da özkütle olarak adlandırılmaktadır
Deşarj: Boşaltma
Dever: İç eğim olarak adlandırılmaktadır
Dilatasyon: Yapılarda deprem, ısı, farklı oturma gibi hareketleri karşılayabilmek için bloklar arası bırakılan aralık
Dolusavak: Taşkın mevsiminde baraj depolamasının kapasitesini aşan miktarlarda gelen suyun kullanılmadan akarsu mansabına güvenle bırakılabilmesi için kontrollü ve kontrolsüz olarak çalıştırabilecek şekilde inşa edilmiş yapılar
Doz: Bir karışıma girmesi gereken miktar
Dozaj: Ayarlama, düzenleme
Durabilite: Yapıların inşaası sırasında kullanılan malzemelerin servis ömürleri boyunca bozulmadan işlevlerini yerine getirebilmesi kimyasal ya da fiziksel etkilere karşı direnip dayanabilmesi olarak adlandırılmaktadır
Ekskavatör: Kazma ve yükleme için toprak işlerinde kullanılan bir iş makinesidir
Elestise Modülü: Statik hesaplamada bir gerilimin, kısalma ya da eğilme miktarına bölünmesi ile bulunan değere verilen ad
Etriye: Kolonu veya kirişi etkin biçimde saran, elemanın deforme olmasını önlemek için kullanılan, donatıdan yapılmış sargı elemanına verilen ad
Etüt: Yeraltı tabaklarının derinlik, jeolojik yapı türü, elektrik özendirici, temel zemini gibi parametreleri ölçmek için yapılan ön çalışmadır
Fay: İki kıta sahanlığının birbirlerine sürtünmesinden dolayı zıt yönden oluşan hareketlere verilen isimdir
Fileler: 0,25 mm göz açıklıklı kar elekten geçen ince malzeme, taş unu, mineral toz
Finişer: Karayolu, uçuş pisti ve yol inşaatlarında alt temel malzemesi serimi, asfalt serimi, ben serimi ve sıkıştırma işlemlerinde kullanılan iş makinasıdır
Firkete: Kolay taşınabilmesi için U harfi biçiminde bükülmüş betonarme demiridir
Fore Kazık: Bir boru çakarak, içini boşalttıktan sonra, demirlerini koyup beton döküldükçe kılıf borunun çıkartılması yöntemiyle yapılan kazık
Fret: Iokgen(altıgen, sekizgen), daire kesitli kolon ve kazık temellerde, esas donatıyı spiral şekilde saran ve betonu bir çekirdek içinde tutan demir
Gabari: Yapılacak bir binanın imar planında belirtilmiş azami yükseklik
Gazbeton: İnce ve silisli bir agrega ve inorganik bir bağlayıcı kireç ya da çimento maddesi ile hazırlanan karışımın, gözenek oluşturucu bir madde katılarak hafifletilmesi yolu ile elde edilen hafif beton
Gerber Kirişi: Kiriş üzerine uygun yerlere mafsalları ekleyerek giriş denklemini hiperstatik halden izostatik hale getirmek için uygulanan oynaklı mafsallı kiriş olarak adlandırılmaktadır
Granülmetre: Kum, çakıl, kırmataş gibi yapı malzemelerinin elek analizleri sonucunda tane dağılımının belirlenmesi ve ne oranda kullanılacağını ifade eden tane ölçümdür
Grobeton: Yapılarda dayanıklılığın önemli olmadığı alanlarda kullanılmaktadır. Kaba beton, düşük dozlu demirsiz beton olarak adlandırılmaktadır
Hakediş: Tamamlanmış iş kısımlarının inşaat proje yöneticisi tarafından periyodik biçimde denetlenip onaylanması üzerine, bunlarla ilgili sözleşme tutarının periyodik olarak mal sahibi tarafından ödenmesidir
Harı: Kargir duvarlar ile iç ve dış sıvaların yapımında kullanılan ve mineral esaslı bir bağlayıcı, harç kumu, su ve gerektiğinde ilave edilen katkı maddelerinin uygun oranlardaki karışımları ile oluşturulan bir yapı malzemesi
Harpuşta: Yapıda, üzeri yuvarlatılmış parapet veya duvar kısımlar
Hurdi Döşeme: Statik olarak tek doğrultuda çalışan döşeme
İncelik Modülü: Agrega gradasyon özelliği hakkında bilgi sağlayan ampirik bir sayısal değerdir. İncelik modülü = Elek üzerinde kalan agreganın yığışımlı yüzdesi / 100
İntegral: Tümlev olarak da bilinir. Matematikte türevi [Dg(x)] verilen bir f(x) fonksiyonuna eşit olan bir g(x) fonksiyonu bulma tekniği
İSTİNAT DUVARI: Dayanma duvarı
Kapiler Boşluk: Kılcal boşluk
Karkas: İskelet, bir yapının betonarme, çelik, ahşap gibi taşıyıcı sistemi
Karot: Binaların ve yapıların sağlamlıklarını ölçmek için zemin, beton, asfalt gibi yapımlardan, özel aygıt (karotiyer) ile alınan silindirik örnek olarak adlandırılmaktadır
Kavitasyon: Su yapılarında rastlanan oyulma olayı
Kayar Kalıp: Düşey olarak sürekli yükseltilebilen kalıp
Kemer: İki sütun veya iki ayak arasındaki bir açmanın üstünü örtmek için, uçları bu sütun veya ayaklara oturmak üzere yay şeklinde yapılan, ahşap, maden ya da kagir yapı parçası – Yay şeklinde çerçeve
Klinker: Iimentonun temel bileşenleri olan kil ve kireç taşının pişirilmesiyle elde edilen ceviz büyüklüğündeki ürün
Konkasör: İri taşların ihtiyaca göre küçük parçalar haline getirilmesini sağlayan iş makinası
Konsol: Bir nesneyi alttan ve duvardan destekleyen eğik parça – Yalnız bir ucu yapı elemanına gömülü, diğer ucu boşta olan yapı öğesi
Korkuluk: Köprü, merdiven, balkon gibi düşmek tehlikesi olan yerlerin kenarlarına dikilen alçak duvar veya parmaklık
Korozyon: Kimyasal aşınma
Küpeşte: Korkulukların üzerine, elin kaymaması için yerleştirilen ve boydan boya devam eden profilli ahşap, maden veya plastik kısım
Kür: Betonun priz süresi ve dayanım kazanması aşamasında su kaybı ve hava etkisinden korunması
Lento: Üzerlerine gelen yükleri taşıyabilmek için kapı, pencere vb. Açıklıklarının üst başlarına konan ahşap, çelik ya da betonarme kiriş
Limit: Matematikte yakınlık kavramına dayalı olarak belirlenen ve özellikle bir fonksiyona değerinin tamamlanmamış olduğu bir
noktada, bu noktanın yakınında bulunan noktalardaki değerlerine uygun düşen bir değer aramak amacıyla yararlanılan kavaram
Limonluk: Merdiven boşluğu tarafında,basamağın üst ve ön kısmında yapılan çıkıntı
Loder: Yüklenici, kepçe
Los Angeles Aşınma Deneyi: Agreganın aşınmaya dayanıklılığının belirlenmesinde kullanılan deney yöntemlerinden biri
Mafsal: Eklem, Birbirine bağlanmış parçaların her yönden dönmesini sağlayan bağlantı öğesi
Masif: Kaplama ya da doldurma olmayan – Beton genişlik ve derinliğince aynı olan
Merdiven: Yukarıya, yükseğe çıkmak için yapılan basamaklı yol
Mertek: Çatılarda kaplama tahtalarını taşıyan, eğim yönünde latalar
Mesnet: Dayanak
Mıcır: 4-32 mm dane çaplı kırmataş
Moloz: Yapım yıkım artığı
Moment: Bir kuvvetin uygulandığı kütleyi bir eksen etrafında döndürme eğilimi
MS Beton: Agrega olarak bims agregaları kullanılarak, gerektiğinde kum ilave edilerek yapılan hafif beton
Nervür: Diş, damar, kaburga
Nervürlü: ÇELİK Üzerinde çeşitli biçimde kabartıları olan betonarme çelik
Nervürlü Döşeme: Bir yönde yaklaşık 50 cm aralı seri kirişçikli tek doğrultulu döşeme
Nivelman: Arazi üzerinde çeşitli noktaların belli bir röpere göre yükseklikleri ya da yükseklik farklılıklarının ölçme eylemi
Parapet: Balkon, teras, köprü vb. korkuluk duvarları
Paspayı: İnşaat demirlerinin yani donatı adı verdiğimiz yapı elemanlarını zeminden kaldırmak için kullanılan ara eleman
Payanda: Düşey bir taşıyıcı, örneğin bir duvarı pekiştirmek için eğik olarak vurulan destek
Permeabilite: Geçirgenlik
Poisson Oranı: Beton numunelerine elastik bölgede basınç gerilmeleri uygulandığında deney numunelerinde meydana gelen enine birim uzamanın boyuna birim kısalmaya mutlak değerce oranı
Porozite: Gözeneklilik – Bir boşluğun birim dolu hacmine oranı
Poz: Kalem, çeşit
Prefabrikasyon: Ön yapım, ön üretim
Prekast: Önceden dökülmüş
Priz: Beton ve harçlarının katılaşmaya başlama süresi
Puzolan: Tras, kireç ve suyla karışınca sertleşebildiğinden bağlayıcı olarak kullanılan volkanik toprak
Püskürtme Beton: Iok iyi hazırlanmış portland çimentosu, su ve kum karışımından ibaret harcın, basınca dayanıklı lastik veya özel imal edilmiş saç borularla kullanım yerine iletilen ve önceden hazırlanmış yüzeye basınç altında püskürtülen beton
Radye Jeneral: Bir yapının tüm büyüklüğü ile zemine oturduğu yekpare temel, radye temel
Retarder: Geciktirici
Rijit: Sert, katı, eğilmez, bükülmez. Oynak ya da esnek olmayan
Rotari: Döner. Delicisi dönerek çalışan sondaj makinası
Rötre: Büzülme
Sahanlık: Binalarda kapı önünde, merdiven başlarında veya ortasında genişçe düzlük
Segregasyon: Ayrışma
Septik Çukur: Sızdırmaz çukur
Slump: Iökme, betonun (kıvamının) ölçülebilen oturması
Soğuk Derz: Beton dökümü sırasında uygulamadaki gecikme sebebiyle iki tabaka arasında meydana gelen derz veya süreksizlik
Sömel: Temel pabucu
Statik: Durgun, dingin, herhangi hareketi olmayan 2-Dengeli
Şapo: Betonarme kiriş ve döşemelerde aşırı çekme gerilmelerini karşılamak üzere mesnetlerde ek olarak en üst konan özel şekilli demir
Şüt: Düşme, akım hızını kesme için yapılan basamaklama
Tabliye: Döşeme plağı
Taşeron: Bir yapının bir bölümünü sadece işçilik olarak üstlenen sermaye, ekipman ve teknik kadrosu az küçük yapımcı
Tras: Bağlayıcı özelliği olan volkanik tüf
Tuvenan:Dereden çıkarılmış, elenmemiş ve yıkanmamış, olduğu gibi kullanılan kum çakıl karışımı yapı malzemesi
Türev: Matematikte bir fonksiyonun, bir değişkene göre değişim hızı
Üniform: Tek biçim homojen eş dağılmış
Vakumlu Beton: Vakum yöntemiyle içindeki fazla suyun alınarak prizi çabuklaştıran, kalıp alma süresini kısaltan beton
Vibrasyon: Titreşim
Viskozite: Bir sıvımsı maddenin akmaya gösterdiği karşı koyma
Avan Proje: Avan proje, bir yardımcı niteliği taşıyan, ön proje olarak tanımlanabilen bir proje türüdür
Detaylı bilgi için “Avan Proje Nedir? Nasıl Hazırlanmalı? Nasıl Çizilir?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Şerh: Tapu evrakında belli başlı sınırlandırmaların ve kısıtlamaların olduğu yazılara şerh denmektedir
Detaylı bilgi için “Şerh Nedir? Tapuya Şerh Koydurma?” yazımızı inceleyebilirsiniz
İskan: Yapı kullanma izin belgesi
Detaylı bilgi için “İskan Nedir? Yapı Kullanma İzin Belgesi Nasıl Alınır?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Devre mülk: Bir binanın ya da bir bağımsız bölümün, yılın belli dönemlerinde ortaklaşa olarak kullanıldığı hakka devremülk hakkı denir
Detaylı bilgi için “Devre Mülk Nedir? Devre Mülk Satışı Nasıl Yapılır?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Parsel: Sadece bir yapı yapılabilecek şekilde bölünerek ayrılan toprak parçalarının her biri parsel olarak adlandırılır
Detaylı bilgi için “Parsel Nedir? Parsel Nasıl Öğrenilir?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Kentsel dönüşüm: bir ülkedeki şehir ve köylerde yer alan ve risk teşkil eden yapıların, güvenli bir şekilde yeniden inşa edilmesi sürecidir
Detaylı bilgi için “Kentsel Dönüşüm Nedir? Kentsel Dönüşüm Nasıl Yapılır?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Vaziyet Planı: Projesi tamamlanmış, inşaata başlanacak olan bir bina, yapı veya yapıların, inşaat alanı üzerindeki konumunun net şekilde anlatılabilmesi amacıyla belirli bir perspektifle ortaya çıkarılan haritalardır
Detaylı bilgi için “Vaziyet Planı Nedir?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Gabari: herhangi bir mahallede ya da beldede belediyenin izin verdiği maksimum bina yüksekliğine denir
Detaylı bilgi için “Gabari Nedir” yazımızı inceleyebilirsiniz
KAKS: KAKS sözcüğünün açılımı Kat Alan Kat Sayısı’dır. Bir diğer anlamı da “emsal değer”dir. Bu oran, bir arsanın üzerine yapılması amaçlanan bir binanın toplam inşaat alanını belirlemek için kullanılır
Detaylı bilgi için “KAKS Nedir” yazımızı inceleyebilirsiniz
TAKS: Taban Alanı Kat Sayısı’dır. Her türlü inşaatta taban alanı, TAKS yani Taban Alanı Kat Sayısı ile belirlenmektedir
Detaylı bilgi için “TAKS Nedir” yazımızı inceleyebilirsiniz
Hisseli Tapu: Hisseli Tapu, bir taşınmaz malın ortaklarını gösteren tapu türü olarak tanımlanabilir. Gayrimenkul sahiplerinin adları hisseli tapuda açık olarak yazılır ve gayrimenkulün kaç ortağı bulunduğu belgelenir
Detaylı bilgi için “Hisseli Tapu Nedir” yazımızı inceleyebilirsiniz
Tadilat Ruhsatı: İmar Yönetmeliği 70. Maddesi haricinde kalan her türlü değişiklik için belediyeden alınması gereken izin belgesine Tadilat Ruhsatı adı verilir
Detaylı bilgi için “Tadilat Ruhsatı Nedir, Ne İşe Yarar?” yazımızı inceleyebilirsiniz
İmar Affı: Gecekondu ve imar mevzuatına göre inşa edilmeyen yapıların uygulanma ve mülkiyet problemlerini düzenleyen kanun imar affı veya imar barışı diye adlandırılır
Detaylı bilgi için “İmar Affı Nedir?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Kat Mülkiyeti: Kat mülkiyeti, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre tanımlanmış, bir daire veya işyeri üzerindeki sahipliğinizi ifade eden bir tanımlamadır
Detaylı bilgi için “Kat Mülkiyeti Nedir?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Mantolama: Binanın ısı yalıtım malzemesi ile kaplamasına verilen isimdir
Detaylı bilgi için “Mantolama Nedir? Mantolama Nasıl Yapılır?” yazımızı inceleyebilirsiniz
Emlak vergisi: Tüm taşınmazlardan senelik olarak alınan vergiye verilen isimdir
Detaylı bilgi için “Emlak Vergisi Nedir?” yazımızı inceleyebilirsiniz
